Evropske integracije predstavljaju dugogodišnji politički i ekonomski cilj većine zemalja Zapadnog Balkana. Ipak, podrška ovom procesu značajno varira među državama, kao i među različitim društvenim grupama unutar njih. Prema podacima iz istraživanja pod nazivom “Balkanski barometar 2024”, koje je sproveo Regionalni savjet za saradnju, podrška evropskim integracijama u regionu je različita: Albanija prednjači sa 77% građana koji podržavaju članstvo u EU, u Bosni i Hercegovini ta podrška iznosi 50%, dok Srbija ima najmanji procenat (svega 34%). Istraživanje takođe pokazuje da je do 2021. godine zabilježen je rast pozitivnih stavova o članstvu u EU u regionu – sa 49% u periodu 2014/2015. na 62% u 2021. godini. Međutim, od tada je zabilježen pad, pa je u 2024. godini podrška smanjena na 54%.
Naša agencija sprovela je istraživanje stavova mladih iz Republike Srpske prema procesima evropskih integracija. Iako većina građana regiona prepoznaje potencijalne benefite članstva u Evropskoj uniji (EU), rezultati istraživanja pokazuju varijacije u stavovima i informisanosti među mladima u Bosni i Hercegovini.
Rezultati istraživanja, sprovedenog u decembru 2024. godine na uzorku od 1.000 ispitanika iz Republike Srpske, pružaju detaljan uvid u percepciju mladih o evropskim integracijama. Podaci ukazuju na nekoliko ključnih izazova – nisku informisanost, relativnu nezainteresovanost i nedostatak konkretnih inicijativa koje bi mlade aktivnije uključile u ovaj proces.
Informisanost o procesu evropskih integracija
Jedan od najupečatljivijih podataka iz istraživanja jeste nivo informisanosti mladih o evropskim integracijama. Samo 13% ispitanika izjavilo je da je upoznato sa procesom evropskih integracija Bosne i Hercegovine. Ovo ukazuje na to da čak i među mlađom populacijom, koja ima veći pristup informacijama kroz digitalne medije i obrazovanje, postoji ozbiljan nedostatak znanja o ovim procesima.
Gotovo polovina ispitanika starosti od 18 do 24 godine (49%) i 43% starosti od 25 do 30 godina priznaje da nije uopšte upoznata sa procesom evropskih integracija. Ovaj podatak ukazuje na širu društvenu apatiju i manjak interesovanja za političke i društvene teme, ali i nedostatak informacija.
Percepcija koristi od evropskih integracija
Iako je nivo informisanosti nizak, značajan procenat ispitanika ipak vjeruje da bi članstvo u EU moglo donijeti određene benefite. Konkretno, 36% ispitanika smatra da bi evropske integracije imale pozitivan ili značajan pozitivan uticaj na mlade u Republici Srpskoj. Međutim, treba napomenuti da je 46% ispitanika neodlučno po ovom pitanju, što dodatno ukazuje na nedostatak jasne komunikacije o tome šta evropske integracije zapravo znače za mlade.
Očekivanja od evropskih integracija uglavnom su usmjerena ka ekonomskim benefitima. Zapošljavanje je izdvojeno kao najvažnija oblast (46%) kada je riječ o potencijalnim koristima od članstva u EU.
Stavovi prema programima i mogućnostima EU
Jedan od ključnih izazova u procesu evropskih integracija jeste slaba zainteresovanost mladih za programe koje EU već nudi, poput Erasmus+ i drugih inicijativa za mobilnost. Istraživanje pokazuje da 56% mladih između 18 i 30 godina izražava interesovanje za ove programe, dok ostatak ili nije zainteresovan ili nema informacije o mogućnostima koje su im dostupne.
Ovaj podatak otkriva dublji problem – čak i kada postoji interesovanje, često izostaje adekvatna institucionalna podrška koja bi omogućila mladima da iskoriste ove prilike. Nedostatak informacija, složeni administrativni postupci i ograničena podrška dodatno otežavaju pristup evropskim programima.
Percepcija važnosti obrazovanja i rada u EU
Za mlade u Republici Srpskoj, obrazovanje i rad u EU izdvajaju se kao najvažnije mogućnosti koje bi proizašle iz članstva. Prema rezultatima istraživanja, 43% ispitanika vjeruje da bi članstvo u EU omogućilo ekonomski prosperitet, dok 35% ističe slobodu studiranja i rada kao ključne prednosti, što ukazuje na to da mladi u Republici Srpskoj prepoznaju praktične benefite članstva.
Napomene:
Istraživanje u Republici Srpskoj sprovedeno je na uzorku od 1000 ispitanika, telefonskim putem, u decembru 2024. godine. Uzorak je obuhvatao 56% osoba ženskog i 44% muškog pola. Prema mjestu stanovanja, 38% ispitanika živi u urbanim sredinama, 39% u predgrađima, dok 23% dolazi iz ruralnih područja.
